ساختار کالبدی- فضایی شهر یزد از آغاز دوره اسلامی تا پایان دوره آل‌مظفر براساس مدارک و شواهد موجود

نویسندگان

  • جعفر نوری استادیار گروه ایرانشناسی دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده مقاله:

شهر یزد یکی از شهرهایی است که علی‌رغم توسعه و گسترش، هنوز بخش‌های قدیمی خود را، که امروزه بافت تاریخی را تشکیل می‌دهند، در دل خود حفظ کرده است. این شهر از ساختارهای مختلفی تشکیل می‌شد که مهم‌ترین ساختار آنرا محلات تشکیل می‌دادند. اما، می‌توان عوامل گوناگونی را در شکل‌گیری و توسعه شهر و به تبع آن ساختار محلات دخیل دانست. ساختار مذهبی شهر از مساجد و آرامگاه‌های مختلفی تشکیل می‌شد که می‌توان از مسجد جامع به عنوان اصلی‌ترین بخش این ساختار نام برد که در مرکز شهر واقع شده بود. همین امر باعث گردید تا در دوره آل مظفر بازار چهارسوق، مهمترین مرکز اقتصادی شهر، در کنار آن ساخته که خود باعث ایجاد تغییر در محلات شود. ساختار آموزشی از مدارس گوناگونی تشکیل می‌شد که برخی از آنها جزئی از مجموعه بزرگتر بودند. این مدارس به همراه بناهای عام‌المنفعه تأثیرات زیادی را در شکل‌بخشی در ساختار محلات داشتند و تغییراتی را در درون آنها ایجاد نمودند. وجود برج‌وباروی شهر باعث شده بود تا محلات به دو بخش خارج حصار و داخل حصار تقسیم شوند که با گسترش آن به محدوده محلات داخل حصار افزوده می‌شد. مهمترین منبع تأمین آب شهر قنات های متعددی بود که بوسیله پایاب و آب‌انبار دسترسی را امکان‌پذیر کرده و آسیاب‌های متعددی از آن بهره می‌بردند و برخی از محلات به واسطه آنها شکل گرفتند. درنتیجه می‌توان گفت در شکل‌گیری و توسعه شهر یزد ساختارهای متفاوتی مانند ساختارهای مذهبی، اقتصادی، آموزشی، مجموعه های گوناگون و غیره دخیل بودند و هرکدام

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ساختار کالبدی- فضایی شهر همدان از آغاز دوره ی اسلامی تا پایان دوره ی قاجار براساس مدارک و شواهد موجود

همدان پیشینه ای کهن دارد که مدیون موقعیت طبیعی آن است؛ نخست دشت وسیعی که شهر در آن شکل گرفته، دوم کوه الوند که بر دامنه ی آن آرمیده است. این وضعیت جغرافیایی همدان را از دیرباز به یک مرکز زیستگاهی همیشگی مبدل کرده است. همدان در دوره ی اشکانی و ساسانی یک مرکز مهم اداری- بازرگانی بود. همدان در جنگ های فتوح توسط تازیان گشوده شد. این شهر در دور هی اسامی بر محور مسجد جامع و بازار گسترش یافت و مورد تو...

متن کامل

رابطه ترامتنی عنوان های متون نثر تاریخی از آغاز دوره اسلامی تا پایان دوره افشاریه

تأثیرگذاری و تأثیر­پذیری آثار تاریخی از یکدیگر شرایط ویژه­ای را برای مکالمه آن ها در بستر تاریخ فراهم کرده است و همواره در رابطه­ای ترامتنی با یکدیگر قرار گرفته­اند، تا جایی که حتی عنوان­های این آثار نیز از این تأثیر و تأثر بی­بهره نمانده است. عنوان­های متون تاریخی نقش مهم و تأثیرگذاری در آفرینش عناوین آثار تاریخی پس از خود دارند؛ از این رو می­توان گفت این عناوین نیز در طول حیات خود، همواره در ...

متن کامل

مراکز آموزشی طوس از آغاز دوره اسلامی تا استیلای مغول

در بررسی تاریخ آموزش و پرورش در سرزمین های اسلامی به نواحی و شهرهاییبر می خوریم که با وجود شهرت و کثرت علمای منسوب به آن اطلاع چندانی ازوضع علمی آنها در دست نیست . از جمله آنها ناحیه طوس است که به رغماهمیت مذهبی و برخاستن علما و دانشمندان بزرگی از آنجا چون شیخ طوسی،ابوحامد غزالی، ابن حمزه طوسی، خواجه نصیرالدین طوسی و ... تا کنون بررسیدقیقی درباره آن انجام نیافته ا ست. یکی از جنبه های ناشناخته ط...

متن کامل

تساهل و مدارا در تصوف اسلامی (براساس متون نثر از آغاز تا پایان سدۀ چهارم قمری)

تساهل و مدارا در عرصه­های گوناگون و به دلایل مختلفی پدید می­آید. گاه، منفعت‏طلبی موجب مدارا با گروه­های متنازع می­گردد و گاه، پشتوانة فکری دیگری دارد. در میان برخی عارفان، روحیۀ تساهل و مدارا به‏سبب آمیختن قواعد عالم وحدت و کثرت پدید می­آید؛ بدین معنی که آنان در عالم وحدت باقی مانده، و خواسته­اند که با نگاه وحدت‏گرایانه به عالم کثرت بنگرند؛ پس، به خلط مراتب و آمیختن قواعد روی آورده­اند. درحقیقت...

متن کامل

مراکز آموزشی طوس از آغاز دوره اسلامی تا استیلای مغول

در بررسی تاریخ آموزش و پرورش در سرزمین های اسلامی به نواحی و شهرهاییبر می خوریم که با وجود شهرت و کثرت علمای منسوب به آن اطلاع چندانی ازوضع علمی آنها در دست نیست . از جمله آنها ناحیه طوس است که به رغماهمیت مذهبی و برخاستن علما و دانشمندان بزرگی از آنجا چون شیخ طوسی،ابوحامد غزالی، ابن حمزه طوسی، خواجه نصیرالدین طوسی و ... تا کنون بررسیدقیقی درباره آن انجام نیافته ا ست. یکی از جنبه های ناشناخته ط...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 4

صفحات  159- 178

تاریخ انتشار 2019-11-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023